[After the infamous 1968 photograph of a Viet Cong officer executed
by South Vietnam's national police chief.]
What hurts the most
is not how death
is made permanent
by the camera's flash
the irony of sunlight
on gunmetal
but the hand gripping the pistol
is a yellow hand,
and the face squinting
behind the barrel
a yellow face.
Like all photographs
this one fails
to reveal the picture.
Like where the bullet
entered his skull
the phantom of a rose
leapt into light, or how
after smoke cleared
from behind the fool
with blood on his cheek
and the dead dog by his feet
a white man
was lighting a cigarette.
Ocean Vuong
Vol. 16, Summer 2010 ASIA LITERARY REVIEW
ဇာတ္ရည္လည္ေစရန္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရး
ပင္မစစ္ပြဲၾကီးအတြင္း အေရးပါေသာ စစ္ပြဲငယ္မ်ားအနက္ တစ္ပြဲျဖစ္ခဲ့ သည့္
Tet Offensive (ေမ်ာက္ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ ထိုးစစ္) အေၾကာင္း ရွင္းျပရန္
လိုမည္ ထင္ပါသည္။
တက္ထိုးစစ္ကို ၁၉၆၈ခုႏွစ္၊ ဇႏၷ၀ါရီလ ၃၁ရက္ေန႕တြင္ စတင္ခဲ့သည္။
ေတာင္ဗီယက္နမ္ အမ်ိဳးသား လြတ္ ေျမာက္ေရးတပ္ဦး (ဗီယက္ ေကာင္း)ႏွင့္
ဗီယက္နမ္ ျပည္သူ႕တပ္မေတာ္ (ေျမာက္ဗီယက္နမ္ တပ္မေတာ္) တို႔က ဗီယက္နမ္
သမၼတႏိုင္ငံ (ေတာင္ဗီယက္နမ္ ရုပ္ေသးအစိုးရ)၊ အေမရိကန္ႏွင့္ မဟာမိတ္
တပ္ဖြဲ႕မ်ား အား လက္ဦးမႈရယူလ်က္ အလစ္အငိုက္ ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ၾကေသာ
စစ္ဆင္ေရး။ အမွန္မွာ ေျမာက္ႏွင့္ ေတာင္ ႏွစ္ဖက္စလံုးက ႏွစ္သစ္ကူးသမယ
ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲ ကာလအတြင္း ႏွစ္ရက္ၾကာေအာင္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲထားၾကရန္ ေရဒီ
ယိုအသံလႊင့္ခ်က္မ်ား ေၾက ျငာထုတ္လႊင့္ၿပီး ျဖစ္ၾကသည္။
ထိုးစစ္ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္ တစ္၀ွမ္းလံုးရွိ ဗ်ဴဟာက်သည့္
စစ္ဖက္ႏွင့္ အရပ္ဖက္ အခ်က္အ ခ်ာ ေနရာမ်ားအား တိုက္ခိုက္ ရန္ႏွင့္
ဆိုင္ဂံု ရုပ္ေသးအစိုးရအား ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ေရးအတြက္ အေထြေထြ လူထု
အံုၾကြမႈတစ္ရပ္ စတင္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေရးတို႔ ျဖစ္သည္။ ကြန္ျမဴ နစ္
တပ္အင္အား ၈၀,၀၀၀ေက်ာ္က စီရင္စု ၿမိဳ႕ႀကီး ၄၄ၿမိဳ႕အနက္ ၃၆ၿမိဳ႕၊
ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရၿမိဳ႕ ေျခာက္ၿမိဳ႕အနက္ ငါးၿမိဳ႕၊ ခရိုင္အဆင့္
၂၄၅ၿမိဳ႕အ နက္ ၇၂ၿမိဳ႕ ႏွင့္ ၿမိဳ႕ ေတာ္ဆိုင္ဂံုတို႔ အပါအ၀င္
ၿမိဳ႕၁၀၀ေက်ာ္အား ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾက၏။
တက္ထိုးစစ္ ဒုတိယေန႕တြင္ ငုယင္ ဗန္လင္း ဆိုသူ ဗီယက္ေကာင္းတစ္ဦးအား
ျပင္းထန္လွေသာ လမ္းေပၚ တိုက္ပြဲ တစ္ပြဲ၌ အရွင္ လက္ရ ဖမ္းဆီး ရမိခဲ့သည္။
ေတာင္ဗီယက္နမ္ သတင္းဇစ္ျမစ္မ်ား အဆိုအရမူ ငု ယင္ ဗန္လင္းသည္
ေတာင္ဗီယက္နမ္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ အရာရွိမ်ားကို ပစ္ မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္
ဗီယက္ ေကာင္း ပါးကြက္သားတပ္ဖြဲ႕အား ဦးေဆာင္ခဲ့သူဟု အဆိုရွိခဲ့သည္။
တိုက္ပြဲ၌ ရဲအရာရွိ မိသားစု အ ေျမာက္ အမ်ား တိုက္ခိုက္ သုတ္သင္ခံၾကရသည္။
ပစ္သတ္ျခင္းခံခဲ့ရသူမ်ားတြင္ ကေလးငယ္ ေျခာက္ဦးတို႔ ပါ၀င္ခဲ့ ၾကသည္
ဟူ၍လည္း ဆို ၾကျပန္သည္။ ငုယင္ ဗန္လင္းကို လူေသေကာင္မ်ား စြန္႕ပစ္ထားရာ
ေျမာင္းတစ္ ေျမာင္း အနီးမွာ ဖမ္းဆီးရမိသည္ဟု ေတာင္ဗီယက္နမ္ သ တင္းဌာနက
ထုတ္ ျပန္ေၾကျငာခဲ့၏။
ထိုစဥ္က ဗီယက္နမ္ သမၼတႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသား ရဲတပ္ဖြဲ႕ ရဲခ်ဳပ္ျဖစ္သူ
ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ငုယင္ ေငါ့လုန္း ေရွ႕ ေမွာက္သို႕ အက်ဥ္းသားအား ေနာက္ ျပန္
လက္ထိပ္ခတ္လ်က္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားၾက၏။ ေငါ့လုန္းက ခါးတြင္ထိုးထားေသာ
ပစၥတိုတစ္လက္ကို ဆြဲထုတ္ကာ အက်ဥ္းသား နားထင္သို႔ ေတ့ၿပီး ေသနတ္ေမာင္း အား
ျဖဳတ္ခ်လိုက္၏။ ထိုအက်ဥ္းနည္း ေသဒဏ္စီရင္မႈအား အင္န္ဘီစီ ရုပ္ျမင္သံၾကား
သတင္းေထာက္ ဗိုဆူး (Vo Suu)ႏွင့္ ေအဖီ ဓာတ္ပံုသတင္းေထာက္ အက္ဒီ အဒမ္စ္
(Eddie Adams)တို႔က မွတ္တမ္းတင္ ထားႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။ "ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ငုယင္
ေငါ့လုန္း ဗီယက္ေကာင္း အက်ဥ္းသားတစ္ေယာက္အား အဆံုးစီရင္ ေနပံု"
စာတန္းထိုးထားေသာ ဓာတ္ပံုႏွင့္ မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္ ႏွစ္မ်ိဳးစ လံုးမွာ
ႏိုင္ငံတကာ သတင္းေလာက၌ အထင္ရွားဆံုး ပံုရိပ္မ်ား ျဖစ္သြားၾကၿပီး
ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေမရိကန္ လူထု ဆႏၵသ ေဘာ ထားမ်ား စတင္
ေျပာင္းလဲသြားေစခဲ့၏။
အက္ဒီ အဒမ္စ္ ရိုက္ကူးေသာ ဓာတ္ပံုမွာ အသက္၀င္လွသည္။ ဗီယက္နမ္ စစ္ပြဲ
အနိဌာရံုအား ဓာတ္ပံုတစ္ ခ်ပ္တည္းျဖင့္ ထဲထဲ၀င္၀င္ သရုပ္ ေဖာ္
တင္ျပႏိုင္ခဲ့သည္။ ေသနတ္ ေမာင္းခလုတ္အား ညွစ္ႏွိပ္ ဆြဲျဖဳတ္ေန သူ တစ္ဦး။
အမည္းေရာင္ ေဘာင္းဘီတိုႏွင့္ ရွပ္အကၤ် ီအနက္ကြက္ ၀တ္ဆင္ထားလ်က္
မ်က္ႏွာထားမဲ့မဲ့ အမူအရာျဖင့္ က်ည္ဆံထိမွန္ခံရသူ အက်ဥ္းသား တစ္ေယာက္။
မတ္မတ္ရပ္ လဲမက်ေသးမီ အေနအ ထား။ က်ည္ဆံက သူ႔ဦးေဏွာက္ကို ေဖာက္ထြက္သြား၏။
၁၉၆၉ခုႏွစ္ ပူလစ္ဇာဆုရ ဤဓာတ္ပံုအား အနီးကပ္ ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးၾကေသာအခါ က်ည္ဆံ
ထိပ္ဖူး တစ္ဖက္ နားထင္မွ ေဖာက္ထြက္သြားသည္ကို ျမင္ၾကရ သည္ဟု ေလ့လာသူမ်ားက
၀န္ခံေျပာဆိုၾကသည္။
သံုးလအၾကာ ဗီယက္ေကာင္း လွ်ိဳ႕၀ွက္စခန္း တစ္ခုအား စီးနင္း တိုက္ခိုက္
ေခ်မွဳန္းစဥ္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ လုန္း တစ္ေယာက္ စက္ေသနတ္မွန္ၿပီး အျပင္းအထန္
ဒဏ္ရာ ရခဲ့သည္။ ေဆးကုသရန္ ၾသစေၾတးလွ်ႏိုင္ငံသို႔ ေခၚေဆာင္သြားေသာ္လည္း
သူ႔အား ဆန္႕က်င္ဆႏၵျပ ကန္႕ကြက္ခံရ သ ျဖင့္ ၀ါရွင္တန္ၿမိဳ႕ရွိ ေ၀ၚလ္ထာ
ရီးဒ္ ၾကည္းတပ္ေဆးရံုသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေဆးကုသခံခဲ့ရသည္ဟု သတင္းမ်ားတြင္
ေရးသားေဖာ္ျပၾကသည္။
ညာဘက္ ေျခတစ္ေခ်ာင္း ျဖတ္ေတာက္ခံရၿပီး ဆိုင္ဂံုသို႔ ျပန္ေရာက္လာသူ မစၥတာ
လုန္းသည္ စိတ္သစ္လူ သစ္ ဘ၀သို႔ ေျပာင္းလဲသြားဟန္ တူသည္။ ရာထူးမွ
အနားယူလိုက္ၿပီး မိဘမဲ့ ကေလးမ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ ေရွာက္ေရး လူမႈ၀န္ထမ္း
လုပ္ငန္း၌ စိတ္အာရံုကို ႏွစ္ထားလ်က္ အားသြန္ခြန္စိုက္ လုပ္ေဆာင္လာခဲ့၏။
ဆိုင္ဂံုၿမိဳ႕အား ကြန္ျမဴနစ္တို႔ တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္လိုက္ေသာအခါ
ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ရန္ အေမရိ ကန္ တပ္မ်ားထံ ေမတၱာရပ္ခံသည္ကို
လစ္လ်ဴရႈခံခဲ့ရေသာ္လည္း ေတာင္ဗီယက္နမ္ အစိုးရပိုင္ ေလယာဥ္တစ္ စင္းျဖင့္
ထြက္ေျပးလြတ္ ေျမာက္သြားခဲ့သည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ အေျခစိုက္ ေနထိုင္စဥ္ ကာလအတြင္း
စစ္ရာဇ၀တ္မႈျဖင့္ တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ ထုတ္ခံရလုနီး ကံၾကမၼာဆိုးႏွင့္
တည့္တည့္တိုးရျပန္သည္။ ထို႔ေနာက္ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ အျပစ္ဒဏ္မွ ကင္း
လြတ္ခံခဲ့ရၿပီး ေျမာက္ပိုင္း ဗာဂ်ီးနီးယျပည္နယ္၊ Burke ၿမိဳ႔၌ ပီဇာမုန္႕
ဆိုင္ ဖြင့္လွစ္ေရာင္းခ် အသက္ေမြး ၀မ္းေက်ာင္းကာ
ဇာတ္ျမွဳတ္ေနထိုင္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၁ခုႏွစ္မွစ၍ သူ႕ေနာက္ေၾကာင္းသမိုင္းအား
လူအမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ သိရွိလာၾကျပန္သျဖင့္ ဆိုင္၏ ေရာင္းအား
သိသိသာသာ က်ဆင္းထိခိုက္လာခဲ့သည္။ ေနာက္ဆံုး ၁၉၉၈ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္
၁၄ရက္ေန႕တြင္ မစၥတာ ငုယင္ေငါ့ လုန္း တစ္ေယာက္ ကင္ဆာေရာဂါျဖင့္
ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။
၁၉၉၈ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ ၂၇ရက္ေန႕က ပံုႏွိပ္ျဖန္႕ခ်ိသည့္ Time မဂၢဇင္း၌ အက္ဒီ
အဒမ္စ္ ေရးသားေသာ ငုယင္ ေငါ့လုန္းအတြက္ နာေရးဂုဏ္ျပဳ မွတ္တမ္းမွာ
စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းလွ၏။ "ကၽြန္ေတာ္သည္ လူသားတစ္ ဦးက
အျခားလူသားတစ္ေယာက္အား ပစ္သတ္ေနသည့္ မွတ္ တမ္းတင္ ဓာတ္ပံုတစ္ပံုအတြက္
၁၉၆၉ခုႏွစ္ ပူလစ္ဇာဆု ရရွိခဲ့သည္။ ထိုဓာတ္ပံုထဲက ပစ္သတ္ခံရသူႏွင့္
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ငုယင္ ေငါ့လုန္းတို႔ ႏွစ္ ေယာက္စလံုး တို႔မွာ
ကြယ္လြန္သြားၾကရွာေလၿပီ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ဗိယက္ေကာင္းကို ပစ္သတ္ခဲ့သည္။
ကၽြန္ေတာ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ အား ကင္မရာျဖင့္ အဆံုးစီရင္လိုက္မိသည္။
ဓာတ္ပံုမ်ားသည္ ကမၻာ့ အစြမ္းအထက္ဆံုး လက္နက္တစ္ရပ္ ျဖစ္ေနၾကဆဲ။
အမ်ားျပည္သူတို႔အေနျဖင့္ ဓာတ္ပံု မ်ားအား ယံုၾကည္ကိုးစားတတ္ၾက၏။ ျပန္လည္
ျပဳျပင္ မြမ္းမံ မထားေသာ ဓာတ္ပံုမ်ားေတာင္မွ လိမ္ညာတတ္ၾကသည္။
ဓာတ္ပံုမ်ားသည္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း အမွန္ တရားမွ်သာ...။"စသည္ျဖင့္
ဖြဲ႕ဖြဲ႕ႏြဲ႕ႏြဲ႕ ေရးသားေဖာ္ျပထား၏။
ပိုမို စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေကာင္းသည္မွာေတာ့ ၂၀၁၀ခုႏွစ္၊ ေႏြရာသီထုတ္ Asia
Literary Review တြင္ ပံုႏွိပ္ ေဖာ္ျပထားေသာ ဗီယက္နမ္ ကဗ်ာဆရာ Ocean
Vuong ေရးသားစပ္ဆိုသည့္ The Photo ကဗ်ာ။ အမွန္မွာ ကဗ်ာဆရာ အိုရွင္
ေဗာင္းသည္ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ဖြား။ ေမ်ာက္ ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ ထိုးစစ္
ျဖစ္ပြားၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ၾကာမွ လူ႕ေလာကထဲသို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့သူ။
သို႔ေသာ္ ထိုကဗ်ာဆရာသည္ ေႏွာင္း ေခတ္ က ေသြးစြန္းခဲ့ေသာ သမိုင္းအား
ကိုယ္ပိုင္ ဆင္ျခင္သိျဖင့္ သံုးသပ္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။ ယေန႕ေခတ္ ကဗ်ာဆ
ရာတစ္ဦး၏ ရိုးသားပြင့္လင္းေသာ အယူအေကာက္ကို ခံစားေလ့လာႏိုင္ေစရန္
သူ႕ကဗ်ာအား ဘာသာျပန္ တင္ဆက္လိုက္ရပါသည္။
ဓာတ္ပံု
[ေတာင္ဗီယက္နမ္ အမ်ိဳးသား ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ ရဲခ်ဳပ္ အဆံုးစီရင္
ကြပ္မ်က္လိုက္ေသာ ဗီယက္ေကာင္း
အရာရွိ တစ္ဦး၏ ၁၉၆၈ခုႏွစ္က မဖြယ္မရာ ဓာတ္ပံုအား ေျခရာေကာက္ျခင္း။]
အခံရ အခက္ဆံုးကေတာ့
ေသနတ္ သတၳဳသားေပၚက
ေနေရာင္ျခည္ရဲ႕ လွည့္စားခ်က္
ကင္မရာ လ်ပ္တစ္ျပက္ မီးေရာင္
ဘယ္လို မရဏကို
ေမာ္ကြန္းတင္လိုက္တာ မဟုတ္
ဒါေပမယ့္ ပစၥတို ဆုတ္ထားတာ
လူ၀ါတစ္ေယာက္ရဲ႕ လက္၊
ေသနတ္ေျပာင္း ေနာက္က
မ်က္လံုး ေပလကတ္ ရႈံ႕မဲ့မဲ့နဲ႕
လူ၀ါတစ္ေယာက္ရဲ႕ မ်က္ႏွာ။
ဓာတ္ပံုအားလံုးလိုပဲ
ဒီပံုက ပ်က္ကြက္
ဇာတ္ေၾကာင္းကို လွစ္ျပဖို႔။
ေခါင္းခြံရိုးထဲ
က်ည္ဆံ၀င္သြားတဲ့ေနရာက
ႏွင္းဆီတေစၦ
အလင္းထဲ ခုန္ထြက္၊ မဟုတ္ရင္
ပါးေပၚ ေသြးေပေနတဲ့
လူ႕အႏၶေနာက္က
မီးခိုးေငြ႕ ျပယ္အသြား
သူ႕ေျခေထာက္ရင္းမွာ ေခြးအေသတစ္ေကာင္
လူျဖဴတစ္ေယာက္
စီးကရက္ မီးညွိေနအခိုက္။
အိုရွင္ ေဗာင္း
သစ္စိုး
စက္တင္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၀ခုႏွစ္။
1 comment:
ကိုေအာင္ပိုင္စိုးေရ စစ္ပြဲတခု၊ အထူးသျဖင္႔ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲတခုကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖာ္ျပထားတဲ႔ ဓာတ္ပံုနဲ႔ ကဗ်ာပါပဲ။ ေက်းဇူးပါ။
Post a Comment