ေျမေခြး ေစ်း၀ယ္ထြက္ျခင္း

(၁)

ျမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈရဲ႕ အသက္ဟာ ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားျခင္းလို႕ဆိုရင္ ဘယ္သူကမွ် ျငင္းခံုၾကမယ္မဟုတ္ဘူးလို႕ ကၽြန္ေတာ္ ထင္ပါတယ္ ။ ျမိဳ႕ဆိုတာကလည္း ေစ်းကို ဗဟိုျပဳျပီး လူေန အိမ္ေျခေတြ ပြားမ်ား စည္ပင္လာတဲ့ "Evolution"ျဖစ္စဥ္ပါ ။“ဒါျမိဳ႕၊ ဒါရြာ”ဆိုတဲ့ အမိန္႕ျပန္တမ္းေတြကိုလည္း နာခံၾကတတ္တာ မဟုတ္ပါဘူး ။ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရးတစ္ေခတ္မွာ ဒီအခ်က္ဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္း သိသာထင္ရွားစ ျပဳလာပါၿပီ ။ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ ဘယ္ေလာက္ စည္ ပင္ဖြံ႕ၿဖိဳးသလဲဆိုတာ ေစ်းအတြင္း ေရာင္း၀ယ္ၾကတဲ့ ၀ယ္လိုအားနဲ႕ပဲ အၾကမ္းဖ်ဥ္း တိုင္းတာရရွိမယ္ ထင္ပါတယ္ ။

ေစ်း(သို႕မဟုတ္) လူမႈႏိုင္ငံေရးတစ္ေခတ္ရဲ႕ ျပဒါးတိုင္ ။

ကမၻာ့သမိုင္းမွာ စီမံကိန္းစီးပြားေရးစနစ္ဆိုျပီး ေစ်းကြက္ကို သင္းကြပ္ခဲ့ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ အမ်ားအျပား လည္း ေပၚထြန္းလာဖူးရဲ႕ ။ ဒီစမ္းသပ္ကာလအတြင္းမွာပဲ ဧကအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသရဖူေတြ တစ္ခုျပီး တစ္ခု လြင့္စဥ္ကုန္ ၾက ။ ဆိုဗီယက္ အင္ပါရာ အေဟာင္းနဲ႕ တျခား ၾကယ္ရံႏိုင္ငံေတြဟာ ထင္ရွားလွတဲ့ သာဓကေတြပါဘဲ ။ ဧက၀ါဒစြဲ ျပင္းျပလွတဲ့ ၊ လက္ခ်ိဳးလို႕ေတာင္ ေရတြက္ႏိုင္ေလာက္ေတာ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြေတာင္ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ေအာ္ ေနၾကျပန္ျပီ ။ “ဆိုရွယ္လစ္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္”တဲ့ ။ ဥပမာေဆာင္ရရင္ေတာ့ တရုတ္ ၊ ဗီယက္နမ္နဲ႕ က်ဴး ဘား ။

ယေန႕ေခတ္ ႏိုင္ငံေရးေဗဒ ေ၀ါဟာရ infrastructure [မတ္၀ါဒီေတြကေတာ့ Economic base လို႕ ပညတ္ရဲ႕] ဆို တဲ့ ေအာက္ေျခ အေဆာက္အအံုနဲ႕ ဧကစနစ္တို႕ရဲ႕ ထိပ္တိုက္ေဆာင့္မႈဟာ ၾကာသပေတးျဂိဳဟ္နဲ႕ ရွဴးမိတ္ကာ လီဗီ-၉ ၾကယ္တံခြန္တို႕ရဲ႕ စီးခ်င္းထိုးပြဲလိုပဲ ၾကည့္ေကာင္းလွတဲ႕ ပြဲတစ္ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္ ။ ေဘာဂေဗဒ ေပတံေဟာင္း ေတြ ၊ သီ၀ရီအေဟာင္းေတြကို စြန္႕ပစ္လိုက္ရမွာလား ။ ဖာေထးေကာ္ကပ္ သံုးလို႕ရဦးမွာလား ။ အနာဂတ္ သမိုင္း တစ္ေကြ႕မွာ အေျဖရွာေတြ႕ၾကမွာပါ ။ ဒါဆိုရင္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ ကိုယ္တိုင္ကေရာ ျပီးျပည့္စံုေသာ အမွန္တ ရားလား ။ ဘယ္သူေတြကမွ် အာမ မခံရဲပါဘူး ထင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ လို႕ မရဘူးဆိုတာေတာ့ အားလံုး လက္ေတြ႕က်က် သိရွိကုန္ၾကပါျပီ ။ေစ်းကြက္ကို ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ယဥ္ ပါးေအာင္ လုပ္ေဆာင္သင့္သလဲ ။ ဒီဲျပႆနာကေတာ့ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု တံခါးကို တစ္ေဒါက္ေဒါက္ ေခါက္ေနျပီ ေပါ့ ။

ထားေတာ့ ။ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ရဲ႕ အေမရိကန္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္အေပၚ ထင္ဟပ္ခ်က္တစ္ရပ္ကို ေလ့လာၾကရ ေအာင္ ။



(၂)

A Fox

Down in the Jersey woods
a fox considered our progress.
A shopping center cleared its throat,
a truck buckled and evaporated.
Several tree frogs leapt out
of a thirteen-century monastery
but were not injured.
A salesperson declared that
everything must go : the fox
said, "Never."The clerk
started sweeping the aisles.
On the road to the beyond
the inhabitants are at
our disposal, cooking and cooking.

James Tate
(The New Yorker, June 14, 1993.)



(၃)

ေစ်းကြက္နဲ႕ ေစ်း၀ယ္ထြက္ျခင္း ဆိုတာကလည္း ဒဂၤါးတစ္ျပားရဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ပန္းပါ ။ ေရာင္းလိုအားနဲ႕ ၀ယ္လိုအားတို႕ ညီညြတ္မွ်တမွသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ စည္ပင္၀ေျပာတယ္လို႕ အဆိုရွိပါတယ္ ။ မ၀ယ္ႏိုင္သူေတြက ေျခေအး၀မ္းေရာင္ ၊ ထရံကြာ သံစူးေလာက္ေအာင္ မျမင္ဖူးတာေတြ လွည့္လည္ၾကည့္ရႈၾက ။ တၽြန္ေတာ္တို႕ႏိုင္ငံက လူခ်မ္းသာ စာရင္း ၀င္သူေတြ ကမၻာနဲ႕ ရင္ေပါင္တန္းျပီး ဥေရာပကို မဟုတ္တာေတာင္ ထိုင္းနဲ႕ စကၤာပူမွာ ေစ်း၀ယ္ထြက္ၾကျပီ ။ Shopping ဆိုတာ ယေန႕ေခတ္ရဲ႕ ဖက္ရွင္တစ္ရပ္ပါဘဲ ။ သြားေလသူ ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတ ကေတာ္ေဟာင္း အီမယ္ လ္ဒါ မားကို႕စ္ ေတာင္ ဘုန္းမီးေနလ ေတာက္ပစဥ္က ေလယာဥ္ စင္းလံုးငွားျပီး ေစ်း၀ယ္ထြက္သတဲ႕ ။

ကၽြန္ေတာ္ ေျမေခြးတစ္ေကာင္ ေစ်း၀ယ္ထြက္ဖို႕ စဥ္းစားတဲ႕ ကဗ်ာကို ဖတ္မိေတာ့ အိႏၵိယ ၀တၳဳရွည္တစ္ပုဒ္ကို အ မွတ္ရမိတယ္ ။ Christian Chandra ရဲ႕ "Mr. Ass Comes to Town" ။ ျမိဳကျပရဲ႕ မာယာ ။ အရင္းရွင္စနစ္ရဲ႕ အဆီ အေငၚမတည့္တာကို သေရာ္ထားတဲ႕ စာတစ္ပုဒ္ပါ ။ ဖတ္ခဲ႕ရတာ ဆယ္စုကာလေက်ာ္ေလာက္ေတာင္ ရွိေနေပါ့ ။

ဂ်ိမ္းစ္ တိတ္ ရဲ႕ ေလ့လာေရးခရီးသည္ဟာ ေျမေခြးပါ ။ ဘာေၾကာင့္ အျခားေတာရိုင္း တိရ စၦာန္တစ္ေကာင္ကို ဇာတ္ ေဆာင္မထားပဲ ေျမေခြးကို ေရြးခဲ႕တာလဲ ။ အေၾကာင္းရွိတယ္ ။ ေျမေခြးဆိုတာ အရိုင္းပါ ။ စဥ္းလဲေကာက္က်စ္မႈရဲ႕ သေကၤတတစ္ရပ္ပါ ။ ဒါဟာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ၊ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတည္းက သတ္မွတ္ထားတဲ့ နိမိတ္ပံု မဟုတ္ပါဘူး ။ ႏိုင္ငံ တကာ သတ္မွတ္ခ်က္ ။

ကဗ်ာမွာ နယူးဂ်ာဆီျပည္နယ္ ေတာအုပ္ထဲက ေျမေခြးတစ္ေကာင္ လူ႕ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတက္ပံုအေၾကာင္း စဥ္းစား တာနဲ႕ စထားပါတယ္ ။ ေျမေခြးဟာ အိမ္ယာတိုက္တာေတြ ခမ္းနားထယ္၀ါပံုအေၾကာင္း မေတြးဘူး ။ ဟိုတယ္ေတြ ၊ အင္းေတြမွာ ၀င္ထြက္သြားလာေနၾကတဲ႕ ႏိုင္ငံျခားသားေတြအေၾကာင္း မေတြးဘူး ။ လမ္း တံတားေတြ တည္ ေဆာက္ျပဳျပင္ေနတဲ႕ အေၾကာင္းလည္း မေတြးဘူး ။ ပန္းျခံေတြ စည္ကားစိမ္းလန္းေနတာကိုလည္း မေတြးမိပါဘူး ။ အရိုင္းဆိုေပမယ့္ ေစ်းကိုပဲ အေတြးျဖန္႔ၾကက္လိုက္တယ္ ။

အဲဒိအခါ ေစ်းတစ္ေစ်း လည္ေခ်ာင္းရွင္းသံကို ၾကားလိုက္ရတယ္ ။ ဘာေတြထြက္လာၾကမလဲ ။ ခၽြဲသလိပ္ေတြ ၊ တံ ေတြးေတြ ၊ ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ထြက္မလာၾကပါဘူး ။ ကုန္စည္ ပစၥည္းေတြပါဘဲ ။ ကုန္စည္ စီးဆင္းလည္ပတ္ျမန္ဆန္ တာဟာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ရဲ႕ အေပါင္းလကၡဏာပါ ။ ကုန္ကားေတြ ေမာင္းထြက္သြားၾကတယ္ ။ အျမန္ႏႈန္း တစ္ခုနဲ႕ ။ ျပီးေတာ့ လွစ္ကနဲ ေပ်ာက္သြား ။ လွ်င္ျမန္စြာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတာကိုေတာင္ evaporated ဆိုတဲ႕ စ ကားလံုး သံုးျပသြားတယ္ ။ စကားလံုး ပဥၥလက္ကိုက ခ်စ္စရာ ။

ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္မွာေတာ့ အားလံုးဟာ (လူေတြအပါအ၀င္) ကုန္စည္ေတြပါဘဲ ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းနဲ႕ အဲဒိေက်ာင္းထဲက ခုန္ထြက္လာၾကတဲ့ ဖားပ်ံကေလးေတြေတာင္ ေရာင္းကုန္ ျဖစ္သြားၾကပါျပီ ။ စားလို႕ရတာ ၊ သံုးလို႕ရတာ ၊ ၀ယ္လို႕ရတာ အကုန္ေရာင္းၾက ။

ေစ်းသည္ကေတာ့ sale promotion လုပ္ေနတယ္ ။ လူသံုးကုန္ပစၥည္းအားလံုး အေရာင္းသြက္ေစရမယ္တဲ့ ။ ေမ တၱာလက္ေဆာင္ ၊ ကံစမ္းမဲမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံျခား ခရီးစဥ္ မက္လံုးမ်ားစြာနဲ႕ ။ ဥာဏ္မ်ားေကာက္က်စ္လွတဲ့ ေျမေခြး ေတာင္ အူေၾကာင္ေၾကာင္ ျဖစ္သြားမိတယ္ ။ အရိုင္းဆိုေတာ့ ေခတ္မမီဘူး ထင္ပ ။ “မျဖစ္ႏိုင္တာတဲ့။”

အေရာင္းစာေရးတစ္ေယာက္ကေတာ့ ဆိုင္ေကာင္တာ ေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကားမက်န္ လွည္းက်င္းေရာင္းထုတ္လိုက္ ျပီေလ ။ ဒီတစ္ခါေတာ့ ဥာဏ္မ်ား ေကာက္က်စ္တယ္ဆိုတဲ့ ေျမေခြးေတာင္ ခံစားသြားရရွာပါျပီ ။ အေရာင္းသြက္ လာ ေလေလ ၊ အမိႈက္ပံုေတြလည္း ျမင့္တက္ မို႕ေမာက္ လာေလေလပါဘဲ ။ စည္သြပ္ဘူးခြံေတြ ၊ ၾကြပ္ၾကြပ္အိတ္ခြံေတြ ၊ ကဒ္စကၠဴဘူးခြံေတြ ၊ ဘက္ထီးရီးယားပိုး ပြားသလို စုပံုမ်ားလာၾက ။ အမိႈက္ေတြ ။ ပစၥည္းအမိႈက္တင္မက လူ႕အမိႈက္ ေတြ ။

အမိႈက္ရွိရာကို အမိႈက္ေတြပဲ လာတတ္စျမဲပါ ။ အမိႈက္ပံုထဲက စားၾကြင္းစားက်န္ေတြကို ထိုးဆြ ရွာေဖြ စားေသာက္ ၾက ။ ဒါကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားလို႕ ရႏိုင္ပါမလား ။ လမ္းရဲ႕ ခတ္လွမ္းလွမ္း အျခားဘက္မွာ ေစ်းထဲက စြန္႕ပစ္ထားတဲ့ အမိႈက္ေတြနဲ႕ လူတစ္သိုက္ ။ အိမ္ေျခမဲ့ သူေတြ ။ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးရဲ႕ အနိဌာရံုေတြ ။ ခ်က္ၾက ျပဳတ္ၾက စားေသာက္ၾကနဲ႕ ။

ဒါကို ခ်ားလ္စ္ ဒါ၀င္ မိန္႕ဆိုသလို survival of the fittest ဆိုျပီး “ေတာ္သူေန ၊ မေတာ္သူသြား” သေဘာမ်ိဳး ထားရက္ႏိုင္ၾကမလား ။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်းကြက္ကို ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲဆိုတာဟာ ေနာင္လာမယ့္ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု ရဲ႕ အၾကီးမားဆံုး ျပႆနာလို႕ ညႊန္းဆိုမိပါေၾကာင္း ။




(၄)

ေျမေခြး

ဂ်ာဆီေတာအုပ္က ဆင္းလာ
ေျမေခြးတစ္ေကာင္က ငါတို႕ တိုးတက္မႈကို ေတြးေလရဲ႕
ေစ်းတစ္ေစ်း လည္ေခ်ာင္းရွင္းလိုက္တယ္
ကုန္ကားတစ္စင္း ေမာင္းထြက္ ေပ်ာက္ကြယ္သြား ။
ဖားပ်ံေတြ ခုန္ေပါက္ ထြက္လာၾက
တစ္ဆယ့္သံုးရာစု ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းထဲက
ဘာမွ် နာစရာမရွိ ။
ေစ်းသည္က ဖြင့္ေျပာတယ္
အားလံုး အေရာင္းရ စြံရမယ္တဲ့ ။ ေျမေခြးက
“မျဖစ္ႏိုင္တာ ။” အေရာင္းစာေရးတစ္ေယာက္
ေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကားေတြ စလွည္းတယ္ ။
လမ္းရဲ႕ ခတ္လွမ္းလွမ္း
အိမ္ေျခမဲ့သူတို႕
အမိႈက္ပံုမွာ ခ်က္လိုက္ၾက ၊ ျပဳတ္လိုက္ၾက ။


ဂ်ိမ္းမ္စ္ တိတ္

TS

ရနံ႕သစ္ မဂၢဇင္း ၊ အမွတ္ ၃၅
ဇူလိုင္လ ၊ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ။


--